Τήλος

Η Τήλος βρίσκεται ανάμεσα στη Νίσυρο και τη Χάλκη. Έχει έκταση 64 τ.χ., μήκος ακτών 63 χλμ. και απέχει από τον Πειραιά 220 ν.μ. το έδαφος του νησιού είναι πετρώδες με μόνη εξαίρεση μια μικρή εύφορη κοιλάδα στο μέσο περίπου του νησιού, η οποίακταλήγει στην ειδυλλιακή αμμουδιά της Ερίστου μήκους 1 χλμ. Η Τήλος είναι ένα νησί που έχει σήμερα 300 κατοίκους. Το νησί αποτελείται από δύο βασικούς οικισμούς - τα Λιβάδια, που είναι και το λιμάνι του νησιού, και το Μεγάλο Χωριό. Πρωτεύουσα της Τήλου είναι το Μεγάλο Χωριό που βρίσκεται στην ενδοχώρα, στα βόρεια του νησιού. Είναι χτισμένο αμφιθεατρικά στην πλαγιά του λόγου, στην κορυφή του οποίου σώζονται τα ερείπια του κάστρου των Ιωαννιτών Ιπποτών. Μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνα το χωριό βρισκόταν μέσα στο Κάστρο. Τα σπίτια του οικισμού είναι πετρόχτιστα και διατηρούν στοιχεία από την παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Στο Μεγάλο Χωριό θαυμαστός είναι ο ναός του Ταξιάρχη, με το περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο, τον άμβωνα και τον θρόνο, που πανηγυρίζει τόσο στη γιορτή του (8 Νοεμβ.) όσο και στις 28 Ιουλίου, που γίνεται στην αυλή του ο χορός της "κούπας". Στο Κάστρο, απ'όπου αντικρίζει κανείς το γραφικό λιμανάκι του Αγ. Αντωνίου, σώζεται η παλιά εκκλησία του Ταξιάρχη με μερικές ακόμα τοιχογραφίες του 16ου αιώνα. Παλαιότερα η Τήλος είχε πολύ περισσότερους κατοίκους και υπήρχαν αρκετά οικιστικά σύνολα, από τα οποία μόνο το Μεγάλο Χωριό, που είναι και πρωτεύουσα του νησιού, και τα Λιβάδια, το σημερινό λιμάνι, κατοικούνται σήμερα. Σε απόσταση 2,5 χλμ. δυτικά του Μεγάλου Χωριού, μπορείτε να επισκεφθείτε το μοναστήρι του Αγίου Αντωνίου ενώ 6,5 χλμ. ΒΔ βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα - διαθέτει ξενώνα - που θεωρείται και το σπουδαιότερο προσκύνημα του νησιού. Υπολογίζεται ότι στη σημερινή του μορφή χτίστηκε στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα και η ακμή του εντοπίζεται τον 18ο αιώνα. Έχει παλιές τοιχογραφίες και ωραία βοτσαλωτή αυλή.

Άλλος οικισμός του νησιού, εγκαταλελειμμένος πλέον σήμερα αλλά αξίζει να τον επισκεφθείτε, είναι το Μικρό Χωριό. Δημιουργήθηκε πιθανότατα στα χρόνια των Ιπποτών αλλά άρχισαν οι κάτοικοι του να το εγκαταλείπουν το 1930.

Η Τήλος υπολογίζεται ότι κατοικήθηκε πρώτη φορά κατά τη νεολιθική εποχή. Βρέθηκε υπό την κατοχή γνωστών φυλών, όπως Πελασγών και των Μυκηναίων. Σχετικά με την ονομασία της, πιστεύεται ότι διατηρεί το ίδιο όνομα με αυτό που είχε και κατά την περίοδο της αρχαιότητας. Η μυθολογία θέλει την Τήλο να παίρνει το όνομά της απο τον Τήλο, μικρότερο γιο της Τελχινίδας Αλίας και του Ηλίου. Στο νησί αυτό είχε συλλέξει ο Τήλος θεραπευτικά βότανα για την άρρωστη σύζυγό του και ήρθε ύστερα και έχτισε ναό όπου ο ίδιος έγινε ιερέας. Πέρα όμως από τη γοητεία του μύθου, η αλήθεια είναι ότι η καταγωγή του ονόματος της Τήλου, όπως των περισσότερων ελληνικών νησιών, χάνεται μέσα στο ημίφως της άγνωστης προελληνικής γλώσσας. Στην Τήλο γεννήθηκε και έζησε η τρυφερή ποιήτρια Ήριννα, που πέθανε πολύ νέα και οι συγγραφείς της εποχής τη θεωρούσαν ισάξια της Σαπφούς. Στους Ελληνιστικούς χρόνους η Τήλος δέχεται την επιρροή του ισχυρού κράτους της Ρόδου και τελικά ενσωματώνεται σ'αυτό. Το 1310 κατέλαβαν το νησί οι Ιωαννίτες ιππότες της Ρόδου. Το 1522 την κατέλαβαν οι Τούρκοι οι οποίοι παρέμειναν στο νησί μέχρι το 1912 που ήρθαν οι Ιταλοί. Η ενσωμάτωση της Τήλου με την υπόλοιπη Ελλάδα έγινε το 1948.

Ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα παλαιοντολογικά ευρήματα παγκόσμιας σημασίας: Τον Νοέμβριο του 1971 παλαιοντολογική ανασκαφή στο σπήλαιο Χαρκαδιό έφερε στο φως πλήθος από οστά νάνων ελεφάντων που έζησαν πριν από 50.000 έως πριν από 4-3000 χρόνια, ελαφιών, που έζησαν πριν από 140,000 χρόνια και νεολιθικών κεραμικών και λίθινων εργαλείων. Οστά των νάνων ελεφάντων μπορεί να δει ο επισκέπτης στο μουσείο του Μεγάλου Χωριού μαζί με άλλα ευρήματα. Άλλα αξιοθέατα:

1.Ναός Ταξιάρχη - Μεγ. Χωριό
2.Μονή Αγ. Παντελεήμονα
3.Παλαιοχριστιανική Βασιλική εκκλησία στα Λιβάδια
4.Αγ. Νικόλαος - Λιβάδια
5.Παλιός Οικισμός Γερά
6.Μικρό Χωριό με εκκλησίες του Σωτήρα και την Τίμια Ζώνη με τοιχογραφίες του 18ου και 15ου αιώνα.
7.Σ'ολόκληρη την Τήλο σώζονται 20 τοιχογραφημένα εκκλησάκια που δείχνουν να αγιογραφήθηκαν από τον 13ο μέχρι τον 16ο αιώνα.